آب مروارید (Cataract) و روشهای درمانی جدید آن
آب مروارید، که به کدورت عدسی طبیعی چشم اطلاق میشود، یکی از شایعترین علل کاهش بینایی و نابینایی در سراسر جهان است. این وضعیت معمولاً با افزایش سن مرتبط است، اما میتواند ناشی از عوامل دیگری مانند تروما، دیابت، مصرف برخی داروها یا مواجهه طولانیمدت با اشعه فرابنفش نیز باشد. عدسی چشم به طور طبیعی شفاف است و نور را به شبکیه متمرکز میکند تا تصویری واضح ایجاد شود؛ اما در آب مروارید، پروتئینهای موجود در عدسی شروع به تجمع کرده و باعث کدر شدن آن میشوند، در نتیجه عبور نور مختل شده و بینایی تار یا مه آلود میشود. علائم رایج آب مروارید شامل تاری دید پیشرونده، حساسیت به نور، دید در شب ضعیف، و دیدن هالهها در اطراف منابع نوری است که به تدریج کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار میدهد.
جراحی آب مروارید مؤثرترین و تنها راه درمان قطعی آب مروارید است. این جراحی یک روش سرپایی و بسیار رایج است که طی آن عدسی کدر شده چشم با یک عدسی مصنوعی شفاف (لنز داخل چشمی یا IOL) جایگزین میشود. رایجترین تکنیک جراحی، فیکوامولسیفیکاسیون (Phacoemulsification) است که در آن با استفاده از امواج فراصوت، عدسی کدر شده به قطعات کوچک تبدیل شده و سپس از طریق یک برش کوچک خارج میشود. پس از آن، یک IOL تاشو از همان برش کوچک وارد شده و در جای خود قرار میگیرد. پیشرفتهای چشمگیری در تکنیکهای جراحی و طراحی IOLها صورت گرفته است که ایمنی و نتایج بینایی را به طور چشمگیری بهبود بخشیدهاند.
روشهای درمانی جدیدتر و پیشرفتهتر در جراحی آب مروارید شامل استفاده از لیزر فمتوسکند (Femtosecond Laser-Assisted Cataract Surgery - FLACS) است. این تکنولوژی لیزر امکان ایجاد برشهای دقیقتر در قرنیه، کپسولارکسیس (باز کردن کپسول عدسی) با دقت بالا و تقسیم اولیه عدسی را فراهم میکند. استفاده از لیزر میتواند مراحل خاصی از جراحی را مکانیزه کرده و به جراح کمک کند تا با دقت بیشتری عمل کند، هرچند شواهد در مورد برتری مطلق آن نسبت به فیکوامولسیفیکاسیون سنتی هنوز در حال بررسی است و هزینه آن نیز بالاتر است. هدف از این روشها افزایش ایمنی، کاهش زمان ریکاوری و بهبود نتایج نهایی بینایی است.
علاوه بر تکنیکهای جراحی، پیشرفتهای عمدهای در طراحی لنزهای داخل چشمی (IOLs) صورت گرفته است. لنزهای تککانونی استاندارد دید واضح را در یک فاصله فراهم میکنند (معمولاً دور). اما اکنون IOLهای پیشرفتهتری مانند IOLهای چندکانونی (Multifocal IOLs) که دید را در فواصل نزدیک، متوسط و دور فراهم میکنند، و IOLهای توریک (Toric IOLs) که آستیگماتیسم را اصلاح میکنند، در دسترس هستند. جدیدترین نسل IOLها شامل IOLهای با عمق کانونی گسترده (Extended Depth of Focus - EDOF IOLs) هستند که طیف وسیعتری از دید واضح را نسبت به لنزهای تککانونی ارائه میدهند و در عین حال عوارض بصری احتمالی لنزهای چندکانونی (مانند هاله و خیرگی) را کاهش میدهند. انتخاب نوع IOL بستگی به نیازهای بصری و سبک زندگی هر بیمار دارد و مشورت دقیق با چشمپزشک برای تعیین بهترین گزینه ضروری است.