وزوز گوش (تینیتوس)
وزوز گوش، یا همان تینیتوس، یک پدیده شنوایی است که در آن فرد صداهایی را در یک یا هر دو گوش خود یا در سرش می‌شنود، در حالی که هیچ منبع صوتی خارجی برای این صداها وجود ندارد. این صداها می‌توانند به شکل‌های مختلفی مانند زنگ زدن، سوت کشیدن، خش‌خش، غرش، همهمه یا حتی کلیک کردن شنیده شوند. تینیتوس به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است که نشان‌دهنده وجود یک مشکل زمینه‌ای در سیستم شنوایی است. شدت و نوع صدا در افراد مختلف متغیر است؛ برخی آن را به صورت خفیف و گاه‌به‌گاه تجربه می‌کنند، در حالی که برای برخی دیگر، این صداها می‌توانند بسیار آزاردهنده و مداوم باشند و تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی‌شان بگذارند.
علل شایع وزوز گوش
علل وزوز گوش بسیار متنوع هستند و از عوامل جزئی تا شرایط پزشکی جدی‌تر را شامل می‌شوند. یکی از شایع‌ترین علل، آسیب به سلول‌های مویی ریز در گوش داخلی است که مسئول تبدیل امواج صوتی به سیگنال‌های الکتریکی برای مغز هستند. این آسیب اغلب به دلیل قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صداهای بلند (مانند کنسرت‌ها، ماشین‌آلات صنعتی، یا هدفون با صدای بلند) یا افزایش سن (کاهش شنوایی مرتبط با سن) رخ می‌دهد. سایر علل شامل تجمع بیش از حد جرم گوش، عفونت‌های گوش، سوراخ شدن پرده گوش، بیماری منییر، اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)، مشکلات قلبی-عروقی (مانند فشار خون بالا)، تومورهای نادر عصب شنوایی (نوروم آکوستیک) و مصرف برخی داروها (به ویژه داروهای اتوتوکسیک) می‌شوند.
تشخیص و تأثیرات بر زندگی
برای تشخیص وزوز گوش، پزشک ابتدا به بررسی سابقه پزشکی و داروهای مصرفی فرد می‌پردازد و سپس یک معاینه فیزیکی کامل از گوش، سر و گردن انجام می‌دهد. آزمایشات شنوایی (ادیومتری) برای ارزیابی میزان کاهش شنوایی و مشخص کردن الگوهای وزوز گوش ضروری هستند. در برخی موارد، ممکن است آزمایشات تصویربرداری مانند MRI یا CT Scan برای رد کردن علل جدی‌تر مانند تومورها لازم باشد. وزوز گوش می‌تواند تأثیرات منفی قابل توجهی بر زندگی فرد داشته باشد. این تأثیرات شامل اختلال در تمرکز، مشکلات خواب، اضطراب، افسردگی، تحریک‌پذیری و دشواری در شنیدن گفتار به خصوص در محیط‌های پر سروصدا می‌شوند. شدت این مشکلات به میزان آزاردهنده بودن وزوز برای هر فرد بستگی دارد.
مدیریت و درمان وزوز گوش
از آنجا که وزوز گوش یک علامت است و نه یک بیماری، درمان بر شناسایی و رفع علت زمینه‌ای متمرکز است. اگر علت قابل درمان باشد (مانند جرم گوش، عفونت، یا تنظیم دارو)، برطرف کردن آن می‌تواند وزوز را کاهش دهد یا از بین ببرد. در مواردی که علت مشخصی یافت نمی‌شود یا درمان‌پذیر نیست، هدف مدیریت علائم و کاهش آزاردهندگی آن‌هاست. راهکارهای مدیریتی شامل صوت درمانی (استفاده از صداهای پس‌زمینه برای پوشاندن وزوز)، استفاده از سمعک (که می‌تواند صداهای محیط را تقویت کرده و وزوز را کمتر محسوس کند)، درمان شناختی رفتاری (CBT) یا درمان پذیرش و تعهد (ACT) برای کمک به کنار آمدن با وزوز و کاهش استرس ناشی از آن، تغییرات در سبک زندگی (مانند کاهش مصرف کافئین، نیکوتین و الکل) و یادگیری تکنیک‌های آرامش‌بخش می‌شود. در موارد نادر، ممکن است روش‌های پیشرفته‌تری مانند تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (TMS) نیز در نظر گرفته شود.