varzeshi

بیماری آلزایمر، یک اختلال پیچیده است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی در بروز آن نقش دارند. درک عوامل ژنتیکی، به ویژه شناسایی ژن‌های خاص مرتبط با افزایش خطر ابتلا، می‌تواند به روشن شدن مکانیسم‌های بیماری و توسعه استراتژی‌های پیشگیری و درمان کمک کند. ژن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را به دو شیوه اصلی تحت تأثیر قرار دهند: از طریق جهش‌های ژنتیکی نادر که منجر به فرم‌های ارثی و زودرس بیماری می‌شوند، و از طریق تغییرات رایج‌تر (پلی‌مورفیسم‌ها) که خطر ابتلا به فرم‌های دیررس و شایع‌تر را افزایش می‌دهند.

یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرمطالعه‌ترین عوامل خطر ژنتیکی برای آلزایمر دیررس (که در سنین بالاتر از 65 سال شروع می‌شود)، وجود آلل APOE4 از ژن آپولیپوپروتئین E ($\text{APOE}$) است. ژن APOE پروتئینی را کدگذاری می‌کند که در متابولیسم و انتقال چربی‌ها در مغز نقش دارد و در پاکسازی پلاک‌های آمیلوئید بتا از مغز مشارکت می‌کند. ژن APOE دارای سه آلل اصلی است: APOE2, APOE3 و APOE4. در حالی که APOE3 رایج‌ترین آلل است و APOE2 ممکن است با کاهش خطر آلزایمر مرتبط باشد، داشتن یک یا دو نسخه از آلل APOE4 به طور قابل توجهی خطر ابتلا به آلزایمر دیررس را افزایش می‌دهد. افرادی که یک نسخه از APOE4 دارند، 2 تا 3 برابر بیشتر در معرض خطر قرار دارند، در حالی که افرادی با دو نسخه (که نادرتر است) ممکن است 10 تا 15 برابر بیشتر در معرض خطر باشند.

مکانیسم دقیق افزایش خطر توسط APOE4 هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که APOE4 در پاکسازی پروتئین‌های بتا-آمیلوئید از مغز کمتر از APOE3 و APOE2 کارآمد است. این ناکارآمدی منجر به تجمع بیشتر پلاک‌های آمیلوئید در مغز می‌شود که یکی از ویژگی‌های پاتولوژیک اصلی آلزایمر است. علاوه بر این، APOE4 ممکن است در افزایش التهاب عصبی، اختلال در عملکرد میتوکندری و آسیب به سد خونی-مغزی نیز نقش داشته باشد که همگی به آسیب نورونی و پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. با این حال، مهم است که توجه داشته باشیم داشتن آلل APOE4 به معنای قطعی ابتلا به آلزایمر نیست و بسیاری از افراد با این ژن هرگز به بیماری مبتلا نمی‌شوند، در حالی که افراد بدون آن ممکن است به بیماری مبتلا شوند.