دمانسهای دیگر: تفاوت آلزایمر با سایر انواع زوال عقل
دمانس (زوال عقل) یک سندرم بالینی است که با کاهش پیشرونده و پایدار در حداقل دو حوزه شناختی (مانند حافظه، تفکر، قضاوت، زبان و مهارتهای حرکتی) مشخص میشود که بر توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزمره تأثیر میگذارد. در حالی که بیماری آلزایمر شایعترین علت دمانس است و تقریباً 60 تا 80 درصد موارد را تشکیل میدهد، انواع دیگری از دمانس نیز وجود دارند که هر یک دارای علل، پاتولوژی، علائم و مسیر پیشرفت متفاوتی هستند. تشخیص افتراقی بین انواع دمانس برای برنامهریزی مراقبتی مناسب و درمانهای بالقوه حیاتی است.
یکی از شایعترین انواع دمانس پس از آلزایمر، دمانس عروقی (Vascular Dementia) است. این نوع دمانس ناشی از آسیب به رگهای خونی مغز است که منجر به کاهش جریان خون و در نتیجه، آسیب و مرگ سلولهای مغزی میشود. این آسیب میتواند به دلیل سکتههای مغزی بزرگ، سکتههای کوچک متعدد (که ممکن است بدون علامت باشند) یا تصلب شرایین مزمن در رگهای خونی کوچک مغز رخ دهد. علائم دمانس عروقی اغلب به صورت "قدم به قدم" پیشرفت میکنند، به این معنی که وخامت ناگهانی پس از یک رویداد عروقی و سپس دورههای ثبات نسبی را تجربه میکنند. اختلالات عملکرد اجرایی (برنامهریزی، حل مسئله) و مشکلات حرکتی ممکن است زودتر از مشکلات حافظه ظاهر شوند و سابقه بیماریهای قلبی-عروقی مانند فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا از عوامل خطر کلیدی آن هستند.
نوع دیگر مهم، دمانس با اجسام لویی (Dementia with Lewy Bodies - DLB) است. این دمانس با رسوب تودههای غیرطبیعی پروتئین آلفا-سینوکلئین به نام "اجسام لویی" در قشر مغز و ساقهی مغز مشخص میشود. اجسام لویی همچنین در بیماری پارکینسون یافت میشوند، به همین دلیل بین این دو بیماری همپوشانی وجود دارد. علائم DLB شامل نوسانات قابل توجه در عملکرد شناختی (از هوشیاری تا گیجی در طول روز)، توهمات بصری مکرر و واضح (معمولاً دیدن اشخاص یا حیواناتی که وجود ندارند)، و پارکینسونیسم (مانند کندی حرکت، سفتی و لرزش) است. اختلال رفتاری خواب REM (حرکات فیزیکی در حین خواب دیدن) نیز از علائم شایع و زودرس DLB است. تشخیص DLB دشوار است و اغلب با آلزایمر یا پارکینسون اشتباه گرفته میشود.