ایمونوتراپی: رویکردهای درمانی مبتنی بر سیستم ایمنی
ایمونوتراپی به عنوان یکی از امیدبخشترین رویکردهای درمانی برای بیماری آلزایمر در سالهای اخیر ظاهر شده است. این استراتژی درمانی بر استفاده از تواناییهای سیستم ایمنی بدن برای هدف قرار دادن و پاکسازی پروتئینهای غیرطبیعی مانند پلاکهای بتا-آمیلوئید و گرههای تائو، که مشخصه پاتولوژیک اصلی آلزایمر هستند، تمرکز دارد. ایده اصلی این است که با تحریک یا تعدیل پاسخ ایمنی، بتوان از تجمع این پروتئینها جلوگیری کرد یا پروتئینهای موجود را از مغز پاکسازی نمود و در نتیجه، روند بیماری را کند یا متوقف ساخت.
یکی از رایجترین انواع ایمونوتراپی که در حال حاضر مورد توجه بسیاری قرار گرفته است، ایمونوتراپی فعال (واکسیناسیون) و ایمونوتراپی غیرفعال (آنتیبادیهای مونوکلونال) است که هر دو پروتئین بتا-آمیلوئید را هدف قرار میدهند. در ایمونوتراپی فعال، سیستم ایمنی بدن بیمار با تزریق واکسنی که شامل بخشهایی از پروتئین آمیلوئید است، تحریک میشود تا آنتیبادیهای خود را علیه پلاکهای آمیلوئید تولید کند. این روش در آزمایشهای اولیه با مشکلاتی مانند التهاب مغز مواجه شد، اما تحقیقات بر روی واکسنهای ایمنتر و موثرتر ادامه دارد. در مقابل، ایمونوتراپی غیرفعال شامل تزریق مستقیم آنتیبادیهای تولید شده در آزمایشگاه (آنتیبادیهای مونوکلونال) است که به طور خاص به آمیلوئید بتا متصل شده و به پاکسازی آن از مغز کمک میکنند. داروهایی مانند لکانماب (Leqembi) و آدوکانوماب (Aduhelm) نمونههایی از این آنتیبادیها هستند که اخیراً برای درمان آلزایمر تأیید شدهاند.
با وجود موفقیتهای اخیر در هدف قرار دادن آمیلوئید، تحقیقات نشان دادهاند که پاکسازی آمیلوئید به تنهایی ممکن است برای توقف کامل بیماری کافی نباشد، به خصوص اگر پاتولوژی تائو نیز پیشرفت کرده باشد. به همین دلیل، رویکردهای ایمونوتراپی که پروتئین تائو را هدف قرار میدهند نیز در حال توسعه هستند. این استراتژیها شامل تولید آنتیبادیهایی میشوند که به گرههای تائو متصل شده و به پاکسازی آنها از سلولهای عصبی کمک میکنند، یا آنتیبادیهایی که از انتشار تائوی غیرطبیعی از یک سلول به سلول دیگر جلوگیری میکنند. از آنجایی که پاتولوژی تائو همبستگی بیشتری با زوال شناختی دارد، هدف قرار دادن تائو میتواند یک استراتژی بسیار مؤثر برای کند کردن پیشرفت بالینی بیماری باشد و چندین داروی مبتنی بر آنتیبادی ضد تائو در مراحل مختلف کارآزمایی بالینی قرار دارند.