تأثیر آلودگی هوا بر سیستم ایمنی: بررسی سرکوب یا تحریک پاسخ ایمنی
سیستم ایمنی بدن، شبکهای پیچیده از سلولها، بافتها و اندامها است که وظیفه دفاع از بدن در برابر عوامل بیماریزا مانند ویروسها، باکتریها و قارچها را بر عهده دارد. با این حال، سیستم ایمنی به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی قرار میگیرد و آلودگی هوا یکی از این عوامل استرسزا است که میتواند عملکرد آن را مختل کند. مواجهه با آلایندههای هوا، چه به صورت حاد و چه مزمن، میتواند منجر به سرکوب یا تحریک نامنظم پاسخهای ایمنی شود و در نتیجه، آسیبپذیری بدن را در برابر عفونتها افزایش دهد و به توسعه بیماریهای التهابی و خودایمنی کمک کند.
آلایندهها، به ویژه ذرات معلق (PM)، دیاکسید نیتروژن (NO2) و ازن سطحی (O3)، پس از ورود به بدن، میتوانند به سلولهای سیستم ایمنی (مانند ماکروفاژها، لنفوسیتها و سلولهای دندریتیک) در مجاری تنفسی و سایر نقاط بدن آسیب برسانند. این آسیب میتواند منجر به سرکوب پاسخهای ایمنی ذاتی و تطبیقی شود. به عنوان مثال، ماکروفاژهای آلوئولی که مسئول بلعیدن و پاکسازی ذرات خارجی در ریهها هستند، ممکن است در اثر مواجهه با آلایندهها دچار اختلال عملکرد شوند و نتوانند به طور مؤثر عوامل بیماریزا را از بین ببرند. این امر میتواند منجر به افزایش خطر ابتلا به عفونتهای تنفسی، از جمله ذاتالریه و برونشیت، شود.
از سوی دیگر، آلودگی هوا میتواند به طور نامناسبی پاسخهای التهابی سیستم ایمنی را تحریک کند. مواجهه مزمن با آلایندهها باعث فعال شدن مداوم سلولهای ایمنی و تولید بیش از حد واسطههای التهابی (مانند سیتوکینها) میشود. این التهاب مزمن میتواند به بافتهای سالم آسیب برساند و زمینه را برای توسعه بیماریهای التهابی مزمن فراهم کند. این وضعیت همچنین میتواند منجر به "خستگی" سیستم ایمنی شود، جایی که بدن قادر به پاسخگویی مؤثر به تهدیدات واقعی نیست.
تأثیر آلودگی هوا بر سیستم ایمنی به ویژه در مورد عفونتهای ویروسی تنفسی مشهود است. مطالعات نشان دادهاند که مواجهه با آلایندهها میتواند پاسخ ایمنی به ویروسهایی مانند آنفولانزا و ویروسهای تنفسی سینسیشیال (RSV) را تضعیف کند و منجر به افزایش شدت بیماری و طولانی شدن دوره بهبودی شود. در زمینه همهگیریهایی مانند COVID-19 نیز، برخی تحقیقات اولیه نشان دادهاند که آلودگی هوا ممکن است با افزایش شدت بیماری و مرگ و میر مرتبط باشد، اگرچه این ارتباط هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماریهای زمینهای، به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر یا در حال رشد، آسیبپذیری بیشتری در برابر این تأثیرات دارند. بنابراین، کاهش آلودگی هوا یک گام حیاتی برای حفظ و تقویت سیستم ایمنی و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماریها است.