varzeshi

واریس یا وریدهای واریسی، رگ‌های متسع، پیچ‌خورده و معمولاً برجسته‌ای هستند که اغلب در پاها ظاهر می‌شوند. پاتوفیزیولوژی واریس پیچیده است و شامل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و مکانیسم‌های فیزیولوژیکی معیوب است که به ضعف دیواره ورید و اختلال در عملکرد دریچه‌های وریدی منجر می‌شود. در حالت طبیعی، دریچه‌های یک‌طرفه در وریدها به جریان خون به سمت قلب کمک می‌کنند و از بازگشت خون به عقب جلوگیری می‌نمایند. در واریس، این مکانیسم‌ها دچار اختلال می‌شوند و باعث تجمع خون در وریدها و در نتیجه اتساع آن‌ها می‌گردد.

یکی از مکانیسم‌های اصلی ایجاد واریس، اختلال در عملکرد دریچه‌های وریدی است. دریچه‌ها که از چین‌خوردگی‌های اندوتلیوم ورید تشکیل شده‌اند، وظیفه جلوگیری از بازگشت خون به سمت پایین (رفلاکس) را بر عهده دارند، به خصوص هنگامی که فرد ایستاده است. در وریدهای واریسی، این دریچه‌ها ممکن است دچار ضعف، نقص یا گشادشدگی شوند که منجر به نارسایی آن‌ها می‌گردد. نارسایی دریچه‌ای اجازه می‌دهد تا خون به جای حرکت به سمت بالا، به سمت پایین در وریدها جریان یابد و به دلیل جاذبه، در قسمت‌های پایین‌تر ورید تجمع پیدا کند. این تجمع خون به افزایش فشار هیدرواستاتیک در داخل ورید منجر می‌شود که به نوبه خود باعث اتساع و پیچ‌خوردگی دیواره ورید می‌گردد.

عامل مهم دیگر در پاتوفیزیولوژی واریس، ضعف ذاتی در دیواره ورید است. این ضعف می‌تواند ناشی از نقص در ساختار کلاژن و الاستین دیواره ورید باشد که به آن استحکام و انعطاف‌پذیری می‌بخشد. تحقیقات نشان داده‌اند که در افراد مستعد به واریس، ممکن است کاهش تولید یا افزایش تخریب این پروتئین‌های ساختاری در دیواره ورید وجود داشته باشد. این ضعف دیواره باعث می‌شود که وریدها در برابر فشار داخلی خون کمتر مقاوم باشند و به راحتی گشاد شده و شکل خود را از دست بدهند. این گشادشدگی خود به تشدید نارسایی دریچه‌ای کمک می‌کند، زیرا دریچه‌ها دیگر نمی‌توانند به طور کامل بسته شوند و با افزایش قطر ورید، فاصله‌ی بین دو لت دریچه بیش از حد بزرگ می‌شود.

علاوه بر موارد فوق، عوامل دیگری نیز در پیشرفت و تشدید واریس نقش دارند. فشار طولانی‌مدت بر وریدها، مانند ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت، چاقی، بارداری و یبوست مزمن، می‌توانند باعث افزایش فشار داخل وریدی و تشدید ضعف دیواره ورید و نارسایی دریچه‌ها شوند. همچنین، التهاب مزمن در دیواره ورید و اطراف آن نیز می‌تواند به آسیب بیشتر ورید و پیشرفت واریس کمک کند. مجموعه‌ای از این مکانیسم‌ها، از نارسایی دریچه‌ای و ضعف دیواره ورید گرفته تا عوامل محیطی و ژنتیکی، دست به دست هم می‌دهند تا منجر به شکل‌گیری و پیشرفت بیماری واریس شوند.