نقش رژیم غذایی و تغذیه در پیشگیری و تشکیل سنگ
رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در تشکیل و پیشگیری از سنگ کلیه ایفا میکند. مصرف ناکافی مایعات یکی از عوامل خطر اصلی برای همه انواع سنگها است. کمآبی باعث میشود ادرار غلیظتر شود و غلظت مواد سنگساز در آن افزایش یابد. بنابراین، نوشیدن آب فراوان (حدود 2.5 تا 3 لیتر در روز، کافی برای تولید ادرار بیرنگ یا زرد روشن) به رقیق شدن ادرار و کاهش اشباع آن کمک کرده و احتمال تشکیل کریستالها را کاهش میدهد.
برای سنگهای کلسیم اگزالات، که شایعترین نوع هستند، کنترل مصرف اگزالات و سدیم اهمیت دارد. غذاهای سرشار از اگزالات شامل اسفناج، ریواس، چغندر، آجیل، شکلات و چای غلیظ هستند. کاهش مصرف این مواد میتواند مفید باشد، اما مهمتر از آن، مصرف همزمان کلسیم با غذاهای حاوی اگزالات است. کلسیم موجود در غذا به اگزالات در روده متصل شده و از جذب آن به خون و دفع آن از طریق کلیهها جلوگیری میکند. مصرف بالای نمک (سدیم) نیز میتواند باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار شود، بنابراین کاهش مصرف نمک ضروری است.
در مورد سنگهای اسید اوریک، رژیم غذایی نقش حیاتی دارد. مصرف بالای پروتئین حیوانی (مانند گوشت قرمز و ماهی) میتواند سطح اسید اوریک را در خون و ادرار افزایش دهد و ادرار را اسیدی کند، که هر دو به تشکیل سنگ اسید اوریک کمک میکنند. کاهش مصرف پروتئین حیوانی و افزایش مصرف میوهها و سبزیجات میتواند به قلیایی کردن ادرار کمک کند. همچنین، مصرف بیش از حد فروکتوز و نوشیدنیهای شیرینشده با شکر نیز با افزایش خطر سنگ اسید اوریک مرتبط است.
در نهایت، مصرف کافی سیترات نیز مهم است. سیترات یک مهارکننده طبیعی سنگ کلیه است که به کلسیم متصل شده و از کریستالیزاسیون جلوگیری میکند. میوههای حاوی سیترات بالا مانند لیمو، پرتقال و گریپفروت میتوانند به افزایش سطح سیترات در ادرار کمک کنند. به طور کلی، یک رژیم غذایی متعادل، با تاکید بر مصرف فراوان مایعات، میوهها و سبزیجات، و کاهش مصرف نمک، پروتئین حیوانی بیش از حد و غذاهای حاوی اگزالات بالا، میتواند نقش پیشگیرانه قدرتمندی در کنترل و کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه ایفا کند.