تشخیص سنگ کلیه: روشهای تصویربرداری
تشخیص دقیق سنگ کلیه برای برنامه‌ریزی درمان مناسب و موثر حیاتی است. روشهای تصویربرداری نقش اصلی را در این فرآیند ایفا می‌کنند و به پزشکان اجازه می‌دهند تا وجود سنگ، اندازه، محل و اثرات آن بر سیستم ادراری را ارزیابی کنند. سی‌تی‌اسکن بدون کنتراست (Non-contrast CT-KUB) در حال حاضر به عنوان "استاندارد طلایی" برای تشخیص سنگ کلیه و حالب شناخته می‌شود. این روش قادر است تقریباً تمام انواع سنگ‌ها را با دقت بسیار بالا، بدون توجه به ترکیب شیمیایی آنها، شناسایی کند.
سی‌تی‌اسکن اطلاعات دقیقی در مورد اندازه، محل و تعداد سنگ‌ها ارائه می‌دهد و می‌تواند انسداد ناشی از سنگ و همچنین عوارض احتمالی مانند هیدرونفروز (تورم کلیه به دلیل برگشت ادرار) را نشان دهد. سرعت بالا و توانایی آن در تشخیص سایر علل درد شکم یا پهلو (که می‌تواند علائمی مشابه سنگ کلیه ایجاد کند) از مزایای این روش است. تنها محدودیت اصلی آن، قرار گرفتن بیمار در معرض اشعه ایکس است که باید در جمعیت‌های خاص مانند زنان باردار و کودکان با احتیاط و با بررسی مزایا و معایب انجام شود.
سونوگرافی (Ultrasound) یک روش تصویربرداری ایمن، غیرتهاجمی و بدون اشعه است که به ویژه در تشخیص سنگ کلیه در زنان باردار و کودکان ارجحیت دارد. سونوگرافی می‌تواند سنگ‌های کلیوی بزرگ و هیدرونفروز را به خوبی نشان دهد. با این حال، توانایی آن در تشخیص سنگ‌های کوچک، به خصوص آنهایی که در حالب (مجرای بین کلیه و مثانه) قرار دارند، محدودتر است، زیرا گازهای روده می‌توانند مانع دید شوند. سونوگرافی معمولاً برای غربالگری اولیه و پیگیری وضعیت کلیه‌ها پس از درمان استفاده می‌شود.
رادیوگرافی ساده شکم (KUB X-ray) یک روش قدیمی‌تر و ارزان‌تر است که می‌تواند سنگ‌های حاوی کلسیم (که رادیواپک هستند) را نشان دهد. با این حال، سنگ‌های اسید اوریک و سیستین معمولاً در این روش قابل مشاهده نیستند (رادیولوسنت). همچنین، گازهای روده، استخوان‌ها و سایر ساختارها می‌توانند باعث عدم وضوح تصویر و عدم تشخیص صحیح سنگ‌ها شوند. به دلیل دقت پایین‌تر، این روش به تنهایی برای تشخیص قطعی سنگ کلیه کافی نیست، اما ممکن است برای پیگیری سنگ‌های کلسیمی که قبلاً شناسایی شده‌اند یا به عنوان بخشی از ارزیابی اولیه استفاده شود.
سایر روشهای تصویربرداری مانند پیلوگرافی داخل وریدی (IVP) که قبلاً شایع بود، اکنون کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و با سی‌تی‌اسکن جایگزین شده است. در برخی موارد خاص، MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) ممکن است برای ارزیابی دستگاه ادراری، به ویژه در بیماران باردار، مورد استفاده قرار گیرد، اما توانایی آن در تشخیص مستقیم سنگ‌ها کمتر از سی‌تی‌اسکن است و بیشتر برای بررسی انسداد و عوارض آن به کار می‌رود. انتخاب روش تصویربرداری به عوامل متعددی از جمله شرایط بالینی بیمار، سن، بارداری و منابع موجود بستگی دارد.